1770–96 profesor uniwersytetu w Królewcu (1786 i 1788 rektor); twórca transcendentalnego idealizmu, zwłaszcza też krytycyzmem teoriopoznawczym. Rozpatrując charakter sądów matematycznych, przyrodniczych i metafizycznych, Kant podzielił wszelkie sądy na analityczne i syntetyczne oraz na aprioryczne i aposterioryczne. Możliwość sądów syntetycznych a priori (występujących wg niego w matematyce i czystym przyrodoznawstwie) uzasadniał istnieniem w poznającym podmiocie apriorycznych form oglądu zmysłowego (czasu i przestrzeni) i kategorii intelektu (m.in. przyczyna, substancja, jedność, wielość) określanych łącznie ideami konstytutywnymi; organizują one materiał dany we wrażeniach i współtworzą doświadczenie poznawcze, którego przedmiotem są zjawiska (fenomenalizm) stanowiące przejaw niepoznawalnych „rzeczy samych w sobie”. Granice wszelkiego możliwego doświadczenia wyznaczają idee regulatywne rozumu (wszechświata, duszy i Boga), które same nie mogą być przedmiotem poznania. Transcendentalizm Kanta, polegający na filozoficznej analizie warunków wszelkiego możliwego poznania, nie zaś aktów poznawczych, ich przebiegu i treści, oraz zakwestionowanie przez niego możliwości naukowego uprawiania metafizyki, otworzyły drogę do nowoczesnych badań epistemologicznych, akcentujących aktywną rolę podmiotu w kreowaniu obrazu poznawanego przezeń świata. W etyce Kant był zwolennikiem rygoryzmu moralnego, opartego na sformułowaniu apriorycznego imperatywu kategorycznego oraz wskazaniu człowieka jako twórcy norm moralnych. Próbę powiązania analizy działalności poznawczej człowieka (rozumu teoretycznego) z analizą jego aktywności moralnej (rozumu praktycznego) stanowiła u Kanta analiza władzy sądzenia opartej na regulatywnej idei celowości. W rozważaniach historiozoficznych Kant traktował historię jako postęp w kształtowaniu kultury dokonujący się na zasadzie wewnętrznych antagonizmów wyznaczanych przez dwoistość społecznej natury człowieka („aspołeczna towarzyskość”). Koncepcje filozoficzne Kanta stanowiły przełom w filozofii nowożytnej, zapoczątkowały okres tzw. klasycznej filozofii niemieckiej oraz wywarły ogromny wpływ na dalszy rozwój filozofii europejskiej. Główne dzieła: Krytyka czystego rozumu (1781, wydanie polskie 1904, wydanie ostatnie 1986), której główne myśli podane w dostępniejszej i prostszej formie przedstawił Kant w Prolegomenach do wszelkiej przyszłej metafizyki... (1783, wydanie polskie 1901, wydanie ostatnie 1993); Krytyka praktycznego rozumu (1788, wydanie polskie 1911, wydanie ostatnie 1984), której popularniejsze wydanie stanowi Uzasadnienie metafizyki moralności (1785, wydanie polskie 1906, wydanie ostatnie 1984); Krytyka władzy sądzenia (1791, wydanie polskie 1964, wydanie ostatnie 1986). W tłumaczeniu polskim ukazały się ponadto: Religia w obrębie samego rozumu (1793, wydanie polskie 1795, wydanie współczesne 1993), O wiecznym pokoju: zarys filozoficzny (1795, wydanie polskie 1795, wydanie współczesne 1993); wybór polski Pisma przedkrytyczne (1999). Zobacz też: kantyzm, neokantyzm.
Pozycje tego autora w naszej księgarni:
- siatka
- lista