Monografia stanowi efekt 5-letnich badań nad ewolucją współczesnego wywiadu jako instytucji państwa. Główny problem badawczy został sformułowany w formie pytania: jakie zasady i prawidłowości najlepiej wyjaśniają podstawowe mechanizmy procesu ewolucji współczesnego wywiadu, w tym w szczególności główne przyczyny zmian (lub ich braku), stabilności instytucjonalnej (lub niestabilności) oraz odporności na zmianę i trwałości rozwiązań instytucjonalnych? Natomiast głównym celem monografii było wyjaśnienie podstawowych mechanizmów, które wpłynęły na proces ewolucji wywiadu jako instytucji państwa i jego trwałego powiązania ze strukturami państwa. Praca obejmuje analizę porównawczą wywiadu w siedmiu państwach w perspektywie długookresowej. Proces badawczy przeprowadzono w oparciu o tradycję teoretyczną nurtu instytucjonalizmu historycznego (historical institutionalism) wykorzystywanego dotychczas głównie w naukach o polityce. Tym samym jest to ciekawa próba zaadoptowania do nauk o bezpieczeństwie koncepcji i metod badawczych instytucjonalizmu historycznego, co może przyczynić się do rozwoju narzędzi analitycznych tej dyscypliny naukowej.