Zainteresowanie przeszłością odgrywa istotną rolę w kształtowaniu mentalności współczesnych społeczeństw. Archiwiści i historycy są profesjonalnymi przewodnikami ułatwiającymi poruszanie się po bogactwie dziejów i ich materialnych reliktów przez poszczególne osoby, środowiska, zbiorowości zainteresowane czasami minionymi. Ich działalność umożliwia zaspokajanie różnych potrzeb intelektualnych odnoszących się do refleksji o przeszłości. Tradycyjne i nadal aktualne role historyków i archiwistów to badanie przeszłości z wykorzystaniem określonych metodologii i związanych z nimi metod, poszukiwanie i gromadzenie źródeł wiedzy o minionych dziejach, refleksje dotyczące ich wykorzystania, edukacja publiczna, ochrona dziedzictwa kulturowego, opracowywanie zasobu informacji o nim, udostępnianie i popularyzacja zarówno wiedzy historycznej, jak i wiadomości o dokumentach.

Celem tej publikacji jest ukazanie problemów wynikających z pełnienia przez historię i archiwistykę wielu ról społecznych. Służyć temu będzie prezentacja działalności poszczególnych środowisk, instytucji oraz osób tworzących różne formy narracji o przeszłości.

Artykuły zostały podzielone na 3 działy:
1. Środowiska i osobowości archiwistyki i historii w społeczeństwie,
2. Dobra kultury i archiwa oraz ich społeczne role,
3. Społeczeństwo w historiografii.

The collective publication aims to show problems arising from the fact that history and archivistics serve many social roles. Therefore, the book presents a comprehensive study of academic circles, institutions and people who create different forms of narrative concerning the past.