Wpisując się w temat przewodni opracowania dotyczący człowieka, społeczeństwa oraz państwa w sytuacjach kryzysowych, chciałbym zaproponować chwilę refleksji naukowej nad możliwościami przewidywania kryzysów. Współcześnie rosnąca niepewność środowiska bezpieczeństwa wymaga stosowania wyrafinowanych metod i narzędzi analitycznych oraz planistycznych, nawet przez najmniejsze podmioty. Jedną z najbardziej skutecznych zintegrowanych metod pozwalających redukować niepewność badań w sferze politycznej, społecznej, gospodarczej, technologicznej i ekologicznej jest analiza scenariuszowa. Jej przydatność została udowodniona przez Rand Corporation w prognozowaniu kryzysu w Związku Radzieckim, a w sferze ekonomicznej potwierdzona przez Royal Dutch Shell w przywidzeniu kryzysu politycznego i związanego z nim kryzysu paliwowego w latach 70. XX wieku. Na początku tego wieku prognoza polskich służb specjalnych dotycząca sytuacji po zakończeniu drugiej interwencji w Zatoce Perskiej oparta na analizie scenariuszowej okazała się najbardziej trafna, wskazując na kilka lat wcześniej możliwości oraz źródła kryzysu trwającego do dziś. Tylko kilka tych spektakularnych przykładów wskazuje na wielkie możliwości tkwiące w narzędziach analizy scenariuszowej w przewidywaniu, a tym samym w uprzedzaniu i zapobieganiu kryzysom przedsiębiorstw, społeczności i państw.