„Martwe dusze” Mikołaja Gogola to niedokończona powieść, uznawana za szczytowe osiągnięcie dorobku autora.

Bohaterem książki jest Paweł Iwanowicz Cziczikow, który przyjeżdża do miasta, gdzieś na rosyjskiej prowincji. Cel podróży jest jeden: zakup martwych dusz rewizyjnych, tj. chłopów pańszczyźnianych, którzy umarli od czasu ostatniego spisu rewizyjnego, a za których właściciele ziemscy muszą wciąż płacić podatki. Z każdą stroną powieści odkrywamy Pawła coraz bardziej, jako człowieka wzbudzającego sympatię, miłego, zadbanego. Wybierając się w podróż z Cziczikowem, poznajemy też wielu ludzi o zróżnicowanych osobowościach. Najczęściej jednak są to odrażające charaktery.

Napięcie w książce wzrasta, kiedy główny bohater zostaje podejrzany o planowanie porwania córki gubernatora. Kim jest naprawdę Paweł Iwanowicz Cziczikow, który pije szampana z prezesem sądu, uczestniczy w balach u gubernatora i zachwyca miejscowe damy. I po co mu martwe dusze?