Analiza wybranych systemów stanowi zbiór opowiadań z zakresu szeroko rozumianego bezpieczeństwa narodowego, które powstały w rezultacie spotkań ludzi nauki z przedstawicielami administracji publicznej. Podstawowym jej celem jest zwrócenie uwagi na istotne problemy i wyzwania bezpieczeństwa państwa z uwzględnieniem środowiska międzynarodowego, jak również przedstawienie wybranych systemów przeciwdziałania podstawowym zagrożeniom w tym zakresie. Składają się na nią dwie części. Pierwsza przedstawia tło polityczne i militarne zachodzących współcześnie zjawisk oraz wybrane problemy z zakresu bezpieczeństwa społecznego, ekonomicznego i ekologicznego oraz teleinformatycznego. Poszczególne rozdziały traktują o przesłankach i przyczynach powstania zagrożeń w środowisku wewnętrznym i zewnętrznym państwa, zależnościach między nimi ich skutkach, poruszają problematykę przestępstw komputerowych i wojny w cyberprzestrzeni, masowych migracji w kontekście realizacji funkcji państwa oraz zagrożenia jakości wód w aspekcie zrównoważonego rozwoju. Część druga obejmuje analizy z zakresu funkcjonowania wybranych podsystemów bezpieczeństwa narodowego. Kolejne rozdziały dotyczą charakterystyki pozamilitarnego systemu obronnego państwa z uwzględnieniem współpracy w ramach europejskich i północnoatlantyckich struktur bezpieczeństwa, zadań jednostek samorządu terytorialnego w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, a także współpracy Straży Granicznej ze służbami wywiadu i kontrwywiadu w systemie ochrony granicy państwowej w kontekście współczesnych wyzwań i zagrożeń oraz zmian w środowisku międzynarodowym