Na książkę składają się artykuły, których referatowe wersje wygłoszone zostały w grudniu 2012 roku podczas konferencji pt. Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa, zorganizowanej przez Zakład Literatury i Kultury Drugiej Połowy XIX Wieku (Wydział Polonistyki UW) i Pracownię Literatury Drugiej Połowy XIX Wieku (IBL PAN) przy współudziale Biura Kultury Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy oraz Narodowego Centrum Kultury.
Uwaga badaczy skupiła się na trzech aspektach twórczości Prusa: konstruowaniu rzeczywistości przez niego i innych pisarzy, przeżywaniu i doświadczaniu oraz na głębokich konsekwencjach, filozoficznych i tekstowych, dawnych, ale i najnowszych zmagań z formułą realizmu.
W gronie autorów tego tomu znajdują się badacze literatury drugiej połowy XIX w., a także ci, którzy zajmują się literaturą najnowszą, historycy literatury i teoretycy. Cieszymy się, że udało się takie spotkanie – mamy nadzieję, że wynikną z niego dalsze, ku pożytkowi nowoczesnych badań nad realizmem, których patronem, w sposób niejako „naturalny”, pozostaje bez wątpienia Bolesław Prus – jako praktyk i teoretyk powieści.