Struktura funkcjonalna miast jest od dawna przedmiotem badań geograficznych, jednak większość publikacji poświęcona jest analizie dużych ośrodków, natomiast małe miasta budzą mniejsze zainteresowanie. Przyczyna tego stanu rzeczy wynika niewątpliwie z faktu odmiennej roli ośrodków usytuowanych na różnych poziomach hierarchicznych sieci osadniczej kraju i ich znaczenia dla procesów rozwoju społeczno-gospodarczego. Struktury przestrzenno-funkcjonalne wielkich jednostek osadniczych, z uwagi na ich złożoność, stanowią większe wyzwanie, wymagające stosowania bardziej zaawansowanych procedur badawczych. Jednak zachodzące od dwóch dziesięcioleci zmiany systemowe odbiły swoje piętno również w przestrzeni małych miast, których struktura działalności gospodarczej ulegała w nowych uwarunkowaniach często istotnym przeobrażeniom. Charakter tych zmian był bardzo różnorodny, tak jak zróżnicowany jest zbiór małych miast w Polsce. Niniejsza publikacja odwołuje się do wybranych przykładów, natomiast autorzy podejmują próbę analizy obecnych uwarunkowań i stanu struktury funkcjonalnej małych miast, tak w skali wybranych regionów (śląskiego, dolnośląskiego i strefy podmiejskiej Poznania), jak i w wymiarze pojedynczych ośrodków.