W pracy przedstawiono analizę przekształceń osiedli willowych przeprowadzoną na przykładzie siedmiu
warszawskich osiedli. Zostały one zrealizowane w latach przedwojennych na terenach (ówcześnie)
podmiejskich. Ich wspólną cechą jest m.in. nawiązywanie, choć w różnym stopniu, do idei miasta-ogrodu (sformułowanej na początku XX wieku przez Ebenezera Howarda).
Praca ma charakter badawczo-poznawczy. Na podstawie przeprowadzonych analiz i badań sformułowane
zostały wnioski o charakterze ogólnym oraz szczegółowe – odnoszące się do analizowanych
obszarów.
Analiza przekształceń została przedstawiona na trzech płaszczyznach: struktury parcelacyjnej,
struktury funkcjonalnej oraz struktury kubaturowej. Pierwsza z nich została poprzedzona autorską
klasyfikacją zmian parcelacyjnych, w zależności od przyjętych kryteriów. Wprowadzono m.in. pięć klas
podziałów działek, w każdej z nich ustanowiono kilka podklas (przynajmniej trzy) , wraz ze sformułowaniem
konsekwencji zastosowania danego rodzaju podziału dla zagospodarowania przestrzennego. Następnie
przeanalizowano ilość i rozmieszczenie nieruchomości poddanych modyfikacji: podziałom oraz łączeniom nieruchomości, w tym także scaleniom i wtórnym podziałom. Analizę uzupełniono charakterystyką
zmienionych w wyniku modyfikacji powierzchni nieruchomości.
W drugiej zdiagnozowano proces przekształceń funkcjonalnych – wprowadzanie nowych form i układów
użytkowania, w tym dotychczas niewystępujących na przedmiotowych obszarach. Trzecia stanowiła
odniesienie do formy kubaturowej – wyrażonej parametrami przestrzennymi.
W wyniku powyższych badań stwierdzono potrzebę większej ingerencji planistycznej w indywidualne
działania inwestycyjne, określającą możliwy zakres przekształceń w kontekście zachowania ładu przestrzennego i eliminacji potencjalnych konfliktów w zagospodarowaniu. Przeanalizowane zmiany skonfrontowano z sytuacją planistyczną na analizowanych obszarach, poddając ocenie zarówno pokrycie dokumentami planistycznymi, jak również zakres i stopień szczegółowości regulacji w nich zawartych.
Sformułowane wnioski końcowe mają częściowo charakter uniwersalny, wskazany do zastosowania
nie tylko na obszarach przedstawionych w pracy osiedli zabudowy.
Słowa kluczowe: przekształcenia osiedli willowych, zmiany zagospodarowania, struktura parcelacyjna,
struktura funkcjonalno-przestrzenna, ustalenia planistyczne.