Finanse behawioralne to nowy nurt w nauce ekonomii, który powstał w odpowiedzi na coraz większą liczbę anomalii rynku kapitałowego i paradoksów, które trudno wyjaśnić na gruncie teorii neoklasycznej. Odwołując się do psychologii i wskazując na ułomności ludzkiego umysłu, ujęcie behawioralne obnaża błędy popełniane zarówno przez indywidualnych graczy giełdowych, jak i profesjonalistów. Pomaga ono wystrzegać się pułapek o podłożu psychologicznym i ewentualnie w porę rozpoznawać i adekwatnie reagować na nieracjonalne zachowania innych uczestników rynku.
Podejście behawioralne rodzi ważkie implikacje dla inwestorów, emitentów oraz regulatorów odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie rynku kapitałowego. Książka niniejsza adresowana jest zatem do tych wszystkich trzech kręgów środowiska finansowego. Służyć może także studentom i pracownikom naukowym zajmującym się problematyką wyceny papierów wartościowych i rynku kapitałowego.
Wprowadzenie
Rozdział 1. Finanse behawioralne a klasyczna teoria rynku kapitałowego
1.1. Racjonalność inwestora i teoria użyteczności
1.1.1. Aksjomat porównywalności
1.1.2. Aksjomat przechodniości
1.1.3. Aksjomat stałości
1.1.4. Aksjomat silnej niezależności
1.1.5. Zdolność do prawidłowej oceny prawdopodobieństwa
1.2. Kluczowe elementy neoklasycznej teorii rynku kapitałowego
1.2.1. Teoria portfelowa
1.2.2. Model wyceny dóbr kapitałowych
1.2.3. Hipoteza o efektywności rynku kapitałowego
1.3. Konsekwencje ujęcia behawioralnego
1.3.1. Implikacje dla inwestorów
1.3.2. Implikacje dla emitentów
1.3.3. Implikacje dla regulatorów
Rozdział 2. Psychologiczne uwarunkowania percepcji rzeczywistości i podejmowania decyzji
2.1. Budowanie przekonań
2.1.1. Postrzeganie rzeczywistości
2.1.2. Nadmierna pewność siebie
2.1.3. Reprezentatywność, błąd krótkich serii a prawo regresji do średniej
2.1.4. Aktualizacja przekonań
2.2. Preferencje
2.2.1. Teoria perspektywy
2.2.2. Lęk przed nieznanym
2.2.3. Efekt status quo i pułapka zaangażowania
2.2.4. Preferencje w czasie
2.3. Stany emocjonalne
2.3.1. Nastroje i pogoda
2.3.2. Żal i rozczarowanie
2.3.3. Strach i chciwość
Rozdział 3. Inwestor jako element zbiorowości
3.1. Wpływ otoczenia i interakcje międzyludzkie
3.1.1. Proces uczenia się w społeczności
3.1.2. Bezpośrednia komunikacja międzyludzka
3.1.3. Doniesienia medialne
3.1.4. Oddziaływanie grup społecznych
3.2. Społeczno-etyczne przesłanki wyboru inwestycji
3.2.1. Idea inwestycji odpowiedzialnych społecznie
3.2.2. Segment inwestycji odpowiedzialnych społecznie
3.2.3. Efektywność inwestowania zgodnie z zasadami społeczno-etycznymi
3.3. Zachowania zbiorowe
3.3.1. Systematyka zachowań zbiorowych
3.3.2. Kaskady informacyjne
3.3.3. Zachowania stadne wśród profesjonalnych uczestników rynku
3.3.4. Nieracjonalne zachowania stadne
3.3.5. Pozorne zachowania stadne
3.3.6. Empiryczne przejawy zachowań stadnych
Rozdział 4. Inklinacje inwestorów
4.1. Prognozowanie przyszłości na podstawie przeszłości
4.1.1. Błąd ekstrapolacji
4.1.2. Wiara w trend
4.1.3. Historyczne kursy minimalne i maksymalne
4.2. Postrzeganie wartości i wybór inwestycji
4.2.1. Dobra spółka a dobra inwestycja
4.2.2. Efekt konkursu piękności
4.2.3. Niewłaściwa percepcja informacji
4.2.4. Prognozy finansowe i rekomendacje analityków
4.2.5. Znajomość firmy i odległość jako kryteria inwestycyjne
4.3. Zarządzanie portfelem
4.3.1. Niewłaściwa dywersyfikacja
4.3.2. Krótkowzroczność w alokacji środków
4.3.3. Nadmierna częstotliwość obrotu
4.3.4. Efekt dyspozycji
4.3.5. Praktyki inwestorów instytucjonalnych
Rozdział 5. Ograniczenia arbitrażu
5.1. Arbitraż i jego znaczenie dla poprawności wyceny walorów
5.1.1. Mechanizm arbitrażu
5.1.2. Znaczenie arbitrażu dla poprawności wyceny
5.2. Ograniczenia arbitrażu
5.2.1. Ryzyko fundamentalne
5.2.2. Ryzyko związane z aktywnością graczy nieracjonalnych
5.2.3. Ryzyko synchronizacji
5.2.4. Koszty implementacji i bariery regulacyjne
5.3. Empiryczne przejawy ograniczeń arbitrażu
5.3.1. Notowania jednostek uczestnictwa w funduszach zamkniętych
5.3.2. Notowania akcji bliźniaczych
5.3.3. Przypadek spółki W. Kruk i Vistula & Wólczanka
5.3.4. Rynkowa wycena akcji spółki matki i spółki zależnej
Rozdział 6. Zjawiska anomalne na rynkach kapitałowych
6.1. Systematyka anomalii
6.2. Premia na rynku akcji i zmienność cen akcji
6.2.1. Premia za ryzyko na rynku akcji
6.2.2. Zmienność cen akcji
6.3. Anomalie kalendarzowe
6.3.1. Efekt miesiąca w roku
6.3.2. Efekt dnia w tygodniu
6.4. Niewłaściwa reakcja rynku na informacje
6.4.1. Korelacje stóp zwrotu
6.4.2. Strategia przeciwnego inwestowania
6.4.3. Strategia momentum
6.4.4. Reakcja rynku na wydarzenia
6.5. Przewidywanie stóp zwrotu na podstawie charakterystyk spółek
6.5.1. Wielkość spółki
6.5.2. Relacja wartości księgowej do rynkowej
Rozdział 7. Behawioralne modele rynku kapitałowego
7.1. Behawioralne modele zachowań inwestorów
7.1.1. Model sentymentu inwestora
7.1.2. ModelDHS
7.1.3. Model Honga i Steina
7.1.4. Model subiektywnej wyceny aktywów Daceya i Zielonki
7.2. Uogólniony behawioralny model rynku kapitałowego
7.2.1. Założenia modelu
7.2.2. Błędy w przetwarzaniu sygnałów informacyjnych
7.2.3. Błędy reprezentatywności
7.2.4. Niestałość preferencji
7.2.5. Zdolność rynku do autokorekty
7.3. Związek między behawioralnym błędem w wycenie a stopą zwrotu
7.3.1. Błąd w wycenie a stopa zwrotu z papieru wartościowego
7.3.2. Podsumowanie przewidywań uogólnionego modelu behawioralnego
Rozdział 8. Badania empiryczne
8.1. Elementy metodyki badań
8.1.1. Cele i zakres badań
8.1.2. Narzędzia i próba badawcza
8.2. Postrzeganie i przetwarzanie informacji
8.2.1. Iluzja prawdy
8.2.2. Konserwatyzm poznawczy
8.2.3. Nadmierna pewność siebie
8.3. Heurystyka reprezentatywności i wiara w trend
8.3.1. Szacowanie prawdopodobieństwa sekwencji zdarzeń
8.3.2. Przewidywanie kontynuacji i odwrotności trendu
8.4. Preferencje i stosunek do ryzyka
8.4.1. Awersja do ryzyka i awersja do strat
8.4.2. Decyzja o ubezpieczeniu się od straty
8.4.3. Skłonność do podjęcia ryzyka inwestycyjnego
8.5. Wnioski z badań
Rozdział 9. Turbulencje na rynkach finansowych w roku 2008 w świetle finansów behawioralnych
9.1. Kalendarium wydarzeń
9.2. Geneza problemu
9.2.1. Gospodarka USA na tle innych gospodarek światowych
9.2.2. Zjawisko deficytu bliźniaczego i kurs dolara
9.2.3. Polityka taniego pieniądza
9.2.4. Deregulacja sektora finansowego i rozwój instrumentów pochodnych
9.2.5. Wzrost cen surowców
9.3. Aspekty behawioralne kryzysu
9.3.1. Chciwość inwestorów i zarządzających
9.3.2. Niedoszacowanie ryzyka
9.3.3. Zachowania stadne
9.3.4. Ograniczona percepcja skomplikowania instrumentów
9.3.5. Fiasko agencji ratingowych
9.3.6. Strach jako przyczyna niedowartościowania