Książka wypełnia lukę w literaturze krajowej, w której do tej pory było niewiele pozycji poruszających w sposób kompleksowy problematykę funkcjonowania systemu płatniczego i roli banku centralnego w nadzorze nad tym systemem. W monografii przedstawiono zagadnienia ważne dla zrozumienia znaczenia banków centralnych dla zapewnienia sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania systemów płatniczych, w szczególności w kontekście dokonujących się w nich przeobrażeń.


Wstęp

Wykaz skrótów

1. Teoretyczne podstawy badań oraz powstanie i przemiany systemów
płatniczych
1.1. Teoretyczne podłoże analizy systemów płatniczych
1.2. Zarys ewolucji pieniądza i instrumentów płatniczych
1.2.1. Geneza pieniądza i jego funkcji jako środka płatniczego
1.2.2. Rozwój instrumentów płatniczych
1.3. Konceptualizacja pojęcia i elementy systemu płatniczego
1.3.1. Definicja i funkcje systemu płatniczego
1.3.2. System płatniczy a systemy: finansowy, pieniężny i bankowy
1.3.3. Zakres i komponenty krajowego systemu płatniczego
1.3.4. Etapy rozwoju systemów płatniczych
1.4. Instytucjonalne warunki powstania i modyfikacji systemów płatniczych.
1.4.1. Banki w funkcji instytucji clearingowych
1.4.2. Rozwój infrastruktury systemów płatniczych w świetle ewolucji
funkcji banków centralnych
1.4.3. Formy i zakres udziału instytucji niebankowych w procesach
płatności
1.5. Uwarunkowania rozwoju współczesnych systemów płatniczych
1.5.1. Otoczenie systemu płatniczego
1.5.2. Czynniki społeczne jako przesłanki przeobrażeń w systemie
płatniczym
1.5.3. Znaczenie otoczenia gospodarczego w przemianach systemu
płatniczego
1.5.5. Związki między nowoczesnymi technologiami i rozwojem
systemów płatniczych
1.6. Symptomy zmian jakościowych we współczesnych systemach
płatniczych
1.6.1. Integracja procesów płatności z transakcjami gospodarczymi
1.6.2. Wzrost zróżnicowania dostawców usług płatniczych
1.6.3. Innowacje w usługach i procesach oraz o charakterze
systemowym
1.6.4. Wzrost ryzyka operacyjnego i systemowego w systemach
płatności
1.6.5. Zmiana profilu ryzyka w systemach bankowych
1.7. Uwagi końcowe

2. Teoretyczne i praktyczne aspekty organizacji współczesnych systemów
płatniczych
2.1. Organizacja krajowych systemów płatniczych
2.1.1. Dylematy dotyczące konstrukcji systemu płatniczego
2.1.2. Wpływ organizacji systemu bankowego na konstrukcję systemu
płatniczego
2.1.3. Model systemu płatniczego w gospodarce rynkowej
2.2. Systemy płatności wysokokwotowych
2.2.1. Cechy i struktura systemów płatności wysokokwotowych
2.2.2. Problematyka zarządzania płynnością uczestników systemów
RTGS
2.2.3. Przesłanki i efekty zmian w systemach płatności wysoko¸
kwotowych
2.2.4. Systemy płatności a systemy rozrachunku papierów
wartościowych
2.3. Systemy płatności detalicznych
2.3.1. Istota i zasady rozliczeń płatności detalicznych
2.3.2. Cele i obszary regulacji procesów płatności detalicznych
2.3.3. System płatności detalicznych jako sieć
2.3.4. Zmiany w funkcjonowaniu systemów płatności detalicznych
2.4. Mechanizmy rozliczeń płatności transgranicznych
2.4.1. Bankowość korespondencka
2.4.2. Systemy płatności transgranicznych
2.4.3. System rozliczeń wielowalutowych CLS
2.5. Kryteria oceny systemów płatniczych
2.6. Harmonizacja i koordynacja rozwoju systemów płatniczych
2.6.1. Ujednolicenie systemów płatniczych w świetle celów integracji
europejskiej
2.6.2. Przesłanki i sposoby łączenia krajowych systemów płatniczych
2.6.3. Koordynacja rozwoju krajowych systemów płatniczych w skali
globalnej
2.7. Uwagi końcowe

3. Rola banków centralnych we współczesnych systemach płatniczych
3.1. Zarys funkcji współczesnych banków centralnych
3.2. Przesłanki zaangażowania banku centralnego w funkcjonowanie
systemu płatniczego
3.2.1. Znaczenie stabilności systemu płatniczego w utrzymaniu
stabilności finansowej
3.2.2. System płatniczy jako element analizy makroostrożnościowej
3.2.3. Zależności między polityką pieniężną a systemem płatności
międzybankowych
3.2.4. Zaufanie do pieniądza oraz efektywność instrumentów
płatniczych i systemów płatności w warunkach zawodności
rynku
3.3. Formy ingerencji banku centralnego w funkcjonowanie systemu
płatniczego
3.3.1. Rola operacyjna banku centralnego w systemie płatniczym
3.3.2. Kredytowanie przez bank centralny uczestników systemu
RTGS
3.3.3. Zakres nadzoru banku centralnego nad systemem płatniczym
3.3.4. Nadzorowanie systemów płatności przez bank centralny
3.4. Polityka informacyjna banków centralnych w zakresie systemów
płatniczych
3.5. Działania banków centralnych na rzecz rozwoju krajowych systemów
płatniczych
3.6. Uwagi końcowe

4. Wyzwania dla współczesnych banków centralnych w warunkach ewolucji
systemów płatniczych
4.1. Funkcjonalne, infrastrukturalne i instytucjonalne powiązania między
systemem płatniczym i systemem bankowym
4.2. Implikacje przeobrażeń systemów płatniczych dla banków centralnych
jako podmiotów odpowiedzialnych za ich bezpieczeństwo i sprawność
4.2.1. Wyzwania w zakresie skuteczności nadzoru nad systemem
płatniczym
4.2.2. Działania banków centralnych w kierunku ograniczania asymetrii
informacji w systemie płatniczym
4.2.3. Postawa banków centralnych wobec innowacji w płatnościach
detalicznych
4.2.4. Działania banków centralnych na rzecz efektywności
systemów płatności
4.3. Zmiany w systemie płatniczym jako potencjalne przeszkody w pełnieniu
funkcji emisyjnej banku centralnego
4.3.1. Popyt na pieniądz gotówkowy w warunkach wzrostu zastosowania
pieniądza elektronicznego i bezgotówkowych instrumentów
płatniczych
4.3.2. Perspektywy zmniejszenia wysokości renty emisyjnej
4.4. Ewolucja systemów płatniczych a realizacja polityki pieniężnej
i funkcje rezerwy obowiązkowej
4.4.1. Problematyka pomiaru ilości pieniądza i stopnia monetyzacji
gospodarki
4.4.2. Kontrowersje wokół wpływu zmian w popycie na gotówkę
na politykę pieniężną
4.4.3. Rezerwa obowiązkowa jako narzędzie zarządzania płynnością
w systemie płatności wysokokwotowych
4.5. Uwagi końcowe

Zakończenie

Aneks 1. Organizacje międzynarodowe zaangażowane w rozwój systemów
płatniczych

Aneks 2. Ankieta

Bibliografia

Spis tabel

Spis rysunków

Abstract