Książka prezentuje sylwetki ludzi, którzy – mówiąc eufemistycznie – na co dzień nie przejmowali się przesadnie moralnością… Chodzi więc zarówno o bumelantów, którzy żyli kosztem innych lub uruchamiali rozmaite kombinacje, by nie pracować, jak i o postacie szeroko rozumianego półświatka, ale – poza wyjątkowymi przypadkami – raczej nie o zwykłych przestępców, których upamiętniają co najwyżej kartoteki wymiaru sprawiedliwości. To najczęściej indywidua, które funkcjonowały bądź funkcjonują w świadomości wielu Polaków, poświęcano im artykuły prasowe i opracowania popularnonaukowe, a życiorysy niektórych z nich zainspirowały twórców polskiego kina do realizacji znanych filmów fabularnych i dokumentalnych.
Opowiadanie o niebieskich ptakach może stanowić okazję do popularyzacji wiedzy historycznej. Oprócz przedstawienia losów konkretnych postaci zawarto w nich wiele odniesień do dziejów politycznych, informacji z pogranicza historii społecznej i gospodarczej oraz kultury masowej czy wreszcie obserwacji dotyczących życia codziennego lub przemian zachodzących w mentalności i obyczajowości Polaków.
Książka jest adresowana do szerokiego grona odbiorców: historyków, amatorów historii, ludzi mniej lub bardziej zainteresowanych pracami IPN, a nawet do zupełnych laików.
Autorami Niebieskich ptaków są archiwiści z Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu.