Instytucje, rozumiane jako reguły gry istniejące w otoczeniu, są jednym z czynników wpływających na sposób gospodarowania przedsiębiorstw. Ignorowane przez stulecia przez ekonomistów głównego nurtu obecnie stają się przedmiotem coraz liczniejszych badań. To w nich właśnie upatruje się między innymi przewagi jednych gospodarek nad innymi czy skutecznych strategii podmiotów gospodarczych. W niniejszej książce przedstawiono kompleksowe badania nad wpływem instytucji na sposób działania przedsiębiorstw. Z racji tego, że przedmiotem zainteresowania uczyniono tutaj przedsiębiorstwa międzynarodowe - podmioty potężne zasobowo i działające na skalę ponadnarodową, mamy do czynienia z wzajemnymi silnymi wpływami: wpływem instytucji na te podmioty i oddziaływaniem przedsiębiorstw międzynarodowych na regulacyjny porządek świata, gospodarek krajowych i branż, w których działają.
Rezultatem tych oddziaływań jest wewnętrzna instytucjonalna hybrydowość opisywanych podmiotów - pomimo że mogą wpływać na regulacje w skali międzynarodowej, często ulegają instytucjom rynków goszczących, co z kolei skutkuje zróżnicowaniem ich struktur i praktyk organizacyjnych na poszczególnych rynkach. Przykładem takiego wpływu instytucji rynku goszczącego jest obszerna analiza funkcjonowania 35 polskich filii produkcyjnych przedsiębiorstw międzynarodowych. W książce podano liczne przejawy modyfikacji zachowań tych podmiotów na naszym rynku i wskazano ich przyczyny.
Wstęp
Rozdział 1
Przedsiębiorstwa międzynarodowe jako przedmiot analizy w wybranych
naukach społecznych
1.1. Przedsiębiorstwo międzynarodowe - definicja pojęcia
1.1.1. Definicje przedsiębiorstw działających na skalę międzynarodową
przyjęte w pracy
1.2. Przedsiębiorstwo międzynarodowe - system złożony
1.3. Przedsiębiorstwo międzynarodowe w teoriach ekonomicznych
1.3.1. Teorie dotyczące ekspansji międzynarodowej przedsiębiorstw
1.3.2. Przedsiębiorstwo międzynarodowe w ujęciu nowej ekonomii
instytucjonalnej
1.4. Przedsiębiorstwo międzynarodowe w pracach teoretyków organizacji
i zarządzania
1.4.1. Początki nauk o organizacji i ich aktualność w odniesieniu do
przedsiębiorstw międzynarodowych
1.4.2. Przedsiębiorstwo międzynarodowe w ujęciu zasobowym
1.4.3. Przedsiębiorstwo międzynarodowe według ekologii organizacji
1.4.4. Teorie sytuacyjne a przedsiębiorstwo międzynarodowe
1.4.5. Przedsiębiorstwo międzynarodowe w instytucjonalnych teoriach
organizacji
1.5. Podejście do analizy przedsiębiorstwa międzynarodowego zastosowane
w pracy
Rozdział 2
Instytucje i analiza instytucjonalna
2.1. Interpretacja pojęcia instytucji w wybranych naukach społecznych
2.1.1. Instytucje w prawie
2.1.2. Socjologiczne ujęcia instytucji
2.1.3. Ekonomiczne ujęcia instytucji
2.1.4. Pojęcie instytucji w nowym instytucjonalizmie w teorii organizacji
2.1.5. Pojmowanie instytucji w niniejszej rozprawie
2.2. Rodzaje instytucji
2.2.1. Podział instytucji według obszarów, które regulują
2.2.2. Hierarchia instytucji
2.2.3. Instytucje formalne a instytucje nieformalne
2.3. Powstawanie, trwanie i zmiana instytucji
2.4. Instytucje a kultura
2.5. Instytucje a charakter i efektywność gospodarowania
2.6. Rodzaj analizy instytucjonalnej zastosowany w pracy
Rozdział 3
Przedsiębiorstwo międzynarodowe - współtwórca czy biorca instytucji
otoczenia?
3.1. Wzajemne relacje otoczenia instytucjonalnego i przedsiębiorstwa
międzynarodowego - uwagi wstępne
3.2. Międzynarodowe otoczenie instytucjonalne i jego twórcy
3.2.1. Arena międzynarodowa jako pole ścierania się przeciwstawnych
ideologii
3.2.2. Najważniejsi twórcy regulacji międzynarodowych - państwa
czy przedsiębiorstwa międzynarodowe?
3.2.3. Organizacje i ugrupowania międzynarodowe współkreujące
międzynarodowy ład instytucjonalny
3.2.4. Przykłady regulacji szczebla ponadnarodowego dotyczące działalności
przedsiębiorstw międzynarodowych
3.3. Przedsiębiorstwa międzynarodowe a kształt instytucji rynków
3.4. Działalność przedsiębiorstw międzynarodowych a instytucje branżowe
3.5. Podsumowanie
Rozdział 4
Kierunki i przejawy wpływu instytucji na działalność przedsiębiorstw
międzynarodowych
4.1. Wpływ instytucji rynków na działalność przedsiębiorstw międzynarodowych
4.1.1. Charakter instytucji rynku a działalność powstałych tam
przedsiębiorstw
4.1.2. Oddziaływanie instytucji rynków goszczących na działalność
przedsiębiorstw międzynarodowych
4.2. Filie jako absorbenci i propagatorzy instytucji rynkowych
4.3. Wpływ instytucji na struktury organizacyjne przedsiębiorstw
międzynarodowych
4.3.1. Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa międzynarodowego
i jej instytucjonalne zakorzenienie
4.3.2. Badania dotyczące instytucjonalnego zróżnicowania (podobieństwa)
struktur organizacyjnych przedsiębiorstw międzynarodowych
4.4. Wpływ instytucji na kształt praktyk organizacyjnych w przedsiębiorstwach
międzynarodowych
4.4.1. Interpretacja pojęcia praktyk organizacyjnych
4.4.2. Instytucjonalne bariery transplantacji praktyk organizacyjnych
4.4.3. Instytucjonalne podobieństwo (zróżnicowanie) praktyk
organizacyjnych - wyniki badań przedsiębiorstw międzynarodowych
4.5. Wpływ kultury narodowej rynków na działalność przedsiębiorstw
międzynarodowych
4.6. Podsumowanie
Rozdział 5
Charakter otoczenia instytucjonalnego w Polsce po roku 1989
5.1. Dziedzictwo socjalizmu a program transformacji instytucjonalnej
5.2. Proces i zakres przeobrażeń w Polsce a transformowanie instytucji
5.3. Ocena zmian instytucjonalnych w Polsce
5.3.1. Debata na temat ładu instytucjonalnego w Polsce w polskim
środowisku naukowym
5.3.2. Ocena ładu instytucjonalnego w Polsce w świetle światowych
rankingów
5.3.3. Przeobrażenia w warstwie instytucji nieformalnych i kultury
w Polsce
5.4. Wpływ lokalnych instytucji na atrakcyjność polskiego rynku goszczącego
5.4.1. Determinanty atrakcyjności polskiego rynku dla inwestorów
zagranicznych
5.4.2. Opinie przedsiębiorstw międzynarodowych i polskich na temat jakości
otoczenia instytucjonalnego w Polsce
5.5. Podsumowanie
Rozdział 6
Instytucje rynku goszczącego a działalność filii przedsiębiorstw
międzynarodowych w Polsce - wyniki badań własnych
6.1. Przedmiot analizy oraz cele i założenia badawcze
6.2. Dobór próby i metodyka badań
6.3. Charakterystyka próby
6.4. Struktura organizacyjna badanych koncernów
6.5. Charakter działalności polskich filii - analiza wyników badań
6.5.1. Opinie na temat wpływu polskiego rynku na działalność filii
6.5.2. Stopień standaryzacji działalności w polskich filiach
6.5.3. Poziom autonomii polskich filii
6.5.4. Znaczenie polskich filii w strukturze i strategii koncernów
6.6. Związki pomiędzy pojmowaniem polskiego rynku, działalnością polskich
filii a strukturą koncernów
6.6.1. Zależności pomiędzy postrzeganiem polskiego rynku a poziomem
standaryzacji, poziomem autonomii i znaczeniem filii
6.6.2. Zależności pomiędzy poziomem standaryzacji, poziomem autonomii
i znaczeniem filii
6.6.3. Różnice w poziomie standaryzacji i autonomii filii a konfiguracja
łańcucha i stopień autonomii filii w koncernie
6.7. Analiza kultury organizacyjnej badanych przedsiębiorstw
6.7.1. Typologia kultur organizacyjnych zastosowana w badaniu
6.7.2. Profil kulturowy polskich filii - wyniki badań
6.7.3. Wpływy rynków macierzystego i goszczącego na kulturę
organizacyjną polskich filii
6.8. Konkluzje
Podsumowanie
Bibliografia
Spis tabel, rysunków i wykresów