Studia dotyczą tragicznych relacji polsko-sowieckich w pierwszej połowie XX wieku. Książka ukazuje szerokie tło społecznych i politycznych przeobrażeń w ZSRS, systematyzuje również pokaźny materiał faktograficzny. Międzynarodowy zespół autorów porusza kluczowe, a jednocześnie mało znane zagadnienia z polskiej historii kresowej: sowiecką politykę narodowościową wobec polskiej mniejszości oraz losy Kościoła katolickiego na sowieckiej Białorusi w latach 1921–1939, represje wobec Polaków na Kresach w latach 1939–1941, powojenne deportacje Polaków mieszkających na Litwie i Białorusi. Ważnym wątkiem publikacji jest „operacja polska” NKWD z lat 1937–1938, w której wyniku zamordowano ponad 100 tys. Polaków zamieszkujących Związek Sowiecki. Publikację zamykają interesujące aneksy dotyczące represji wobec duchowieństwa katolickiego na Wileńszczyźnie w latach 1944–1952 oraz miejsc polskiej pamięci na Białorusi i Ukrainie.

Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Oddział IPN w Białymstoku: „Zbrodnia zapomniana: 75 rocznica »operacji polskiej« w BSRS” oraz „Deportacje Polaków z sowieckiej Białorusi i Litwy po drugiej wojnie światowej