odnowiciel tradycyjnej prozy fantastycznonaukowej, poszerzył jej tematykę o problemy humanistycznej i biologicznej konsekwencji postępu naukowo-cywilizacyjnego (powieści Obłok Magellana 1955, Eden 1959, Solaris 1961, Pamiętnik znaleziony w wannie 1961, Niezwyciężony 1964, Głos Pana 1968, Kongres futurologiczny 1973, Wizja lokalna 1982, Pokój na ziemi 1987, Fiasko 1987); motywy fantastyki naukowej w ujęciach parodystycznych i groteskowych przedstawił w zbiorach opowiadań (Dzienniki gwiazdowe 1957, Księga robotów 1961, Cyberiada 1965) oraz w zbiorach fikcyjnych recenzji i wstępów do książek nie istniejących (Doskonała próżnia 1971, Wielkość urojona 1973); eseistyczne próby syntez kulturowych i teoretycznoliterackich Summa technologiae (1964), Filozofia przypadku (1968), Fantastyka i futurologia (t. 1–2 1970); ponadto powieść Szpital Przemienienia (cz. 1 cyklu Czas nieutracony, cz. 1–3 1955, ekranizacja 1978, reżyseria E. Żebrowski), o problematyce psychologiczno-moralnej związanej z okresem okupacji; opowieść autobiograficzna Wysoki Zamek (1966); po 1987 Lem niemal zarzucił beletrystykę, pisze eseje, w których, poszerzając i aktualizując wątki Summy, daje krytyczny komentarz do najnowszych zjawisk nauki, polityki i kultury: Sex wars (1996), Tajemnica chińskiego pokoju (1996), Bomba megabitowa (1999), Okamgnienie (2000); Lem jest najbardziej znanym współczesnym pisarzem polskim na świecie; jego książki, w przekładzie na 37 języków, ukazały się w nakładzie łącznym ponad 28 mln egzemplarzy, były też ekranizowane, m.in. Solaris w reżyserii A. Tarkowskiego (1972 nagrodzony w Cannes) i S. Sodenbergha (2002); 1976 otrzymał nagrodę państwowego I st., laureat wielu nagród, m.in. australijskiej nagrody państwowej za zasługi dla literatury europejskiej (1985); 1996 odznaczony Orderem Orła Białego; od 1994 członek PAU.